Pan Józef z Chicago zadał następujące pytanie: „Chciałbym pożyczyć pieniądze mojemu zięciowi w kwocie $25,000 na okres około 10 miesięcy. Czy mogę się czegoś obawiać i jak regulują to przepisy amerykańskie?”
Mam dla pana Józefa dwie odpowiedzi: krótką i długą.
Krótka odpowiedź dotycząca jego konkretnej sytuacji brzmi: Może pan pieniądze zięciowi pożyczyć i o nic się nie martwić. Zakładając, oczywiście, że zięć pieniądze odda.
Długa odpowiedź, bardziej ogólna, jest następująca. Zanim pożyczymy komuś pieniądze należy upewnić się, czy nie wejdziemy w konflikt z urzędem podatkowym. Dotyczy to szczególnie dużych pożyczek.
Gdy na procent
Zastanówmy się, ile pożyczymy, na jaki czas i na jaki procent. Warto spisać umowę pożyczkową (promissory note), która precyzuje, na jakich warunkach te spłaty będą zwracane (procent, termin). W razie dużych kwot – trzeba to zrobić formalnie, przez prawnika. Dłużnik powinien zwracać pieniądze czekami, zgodnie z umową. Czeki są dla niego dowodem na terminową spłatę rat.
Jeżeli pożyczymy komuś pieniądze na procent, to pamiętajmy, że otrzymane odsetki należy uwzględnić na naszym rozliczeniu podatkowym i zapłacić od nich podatek dochodowy. Pożyczkobiorca natomiast nie może odpisać sobie od dochodu zapłaconych odsetek. Wyjątkiem jest pożyczka biznesowa, kiedy odsetki można wpisać w koszt pozyskania przychodu.
Gdy bez procentu
Najczęściej w rodzinie pożyczamy pieniądze bez procentu. Wolno nam. W większości przypadków bezprocentowe pożyczki do IRS zgłaszane być nie muszą. Sytuacja komplikuje się tylko w przypadku większych kwot posiadanych przez zamożne rodziny.
Oto sytuacje, kiedy trzeba szczególnie uważać:
Bezprocentowe pożyczki powyżej $100,000. Gdy IRS dowie się, że udzieliliśmy komuś bezprocentowej pożyczki, może podliczyć nam odsetki, jakich nie dostaliśmy i obciążyć nas podatkiem od nieistniejącego dochodu. Odsetki te nazywają się przypisanymi (imputed interest) i wynoszą tyle, ile Applicable Federal Rate (AFR). AFR zależy od poziomu stóp procentowych w danym dniu oraz od terminu pożyczki. Applicable Federal Rates można znaleźć na internetowej witrynie IRS pod adresem http://www.irs.gov/taxpros/lists/0,,id=98042,00.html). Oprócz tego, jeżeli te przypisane odsetki plus inne darowizny przekroczyły $13,000 na daną osobę w roku, IRS policzy podatki od darowizny (gift tax).
Uwaga: Przypisany procent jest ograniczony do dochodu z inwestycji osoby, której pieniądze pożyczyliśmy.
Wniosek: Jeżeli przypisane odsetki i inne darowizny dla danej osoby nie przekraczają rocznie $13,000, nie mamy się o co martwić. Pożyka może być bezprocentowa i zgłaszać do IRS jej nie trzeba. $13,000 – to bieżące roczne zwolnienie od podatku od darowizn (annual gift tax exclusion). Przypomnę, że w Stanach za podatki od darowizny odpowiedzialny jest ofiarodawca.
Bezprocentowe pożyczki powyżej $13,000 mogą spowodować owe przypisane odsetki, jeżeli kredytobiorca miał więcej niż $1,000 dochodu z inwestycji (odsetki, dywidendy plus zyski kapitałowe).
Przykład: Powiedzmy, że ojciec pożyczył synowi $100,000 bezprocentowo na trzy lata i tyle samo pożyczył córce. Syn miał w danym roku tylko $800 dochodu z inwestycji, a córka $2,000. Pożyczka dla syna nie przynosi ojcu przypisanego dochodu (imputed interest), ponieważ kredyt nie przekracza $100,000, a kredytobiorca miał dochód z inwestycji poniżej $1,000. Dochód córki natomiast plasuje się powyżej tego pułapu, wobec tego ojciec musi płacić podatki od przypisanych odsetek. Średnioterminowa Applicable Federal Rate wynosi obecnie 1.6%, co od kwoty $100,000 daje $1,600, więc przypisane odsetki wyniosą $1,600, bowiem pułapem jest dochód inwestycyjny pożyczkobiorcy.
Dlaczego przepisy są tak skomplikowane?
Przepisy podatkowe są skomplikowane, by uniemożliwić bogatym ludziom rozdanie majątku rodzinie i uniknięcie podatków spadkowych. Podatki spadkowe są dotkliwe, dochodzą nawet do 45% masy spadkowej. Wiemy, że możemy rozdawać pieniądze bez podatku i bez zgłaszania do IRS, jeżeli darowizny nie przekraczają $13,000 rocznie na osobę. Ale milionerom takie powolne rozdanie pieniędzy im nie pomaga, a darowizny powyżej $13,000 rocznie pomniejszają zwolnienie spadków (estate deduction).
Ponadto wiele rodzin udziela dzieciom bezprocentowych pożyczek, bo zyski inwestycyjne są opodatkowane w niższym przedziale podatkowym dzieci.
IRS wie o dobrze o tych manewrach i utrudnia te zamiary, jak może.
Gdy umorzysz pożyczkę
Rodzice często pożyczają pieniądze dzieciom, np. na zakup domu, ale zwrotu pieniędzy nie oczekują. Pożyczając większą kwotę trzeba uważać, bo jeżeli ta pożyczka przez długi czas nie będzie spłacana, to IRS może uwzględnić ją jako darowiznę i po śmierci rodziców pomniejszyć ulgę spadkową (estate deduction) o tę kwotę.
Jeżeli rodzice nie chcą zwrotu pieniędzy, to mogą dawać w prezencie (czyli umarzać) odsetki i część pożyczki, w sumie do $26,000 rocznie (po $13,000 od ojca i $13,000 od matki).
Przykład: Ojciec pożyczył córce $100,000 na 6% rocznie. Może on podarować jej $6,000 (odsetki) plus $7,000 (pożyczka), w sumie $13,000 na umorzenie pożyczki i odsetek. W następnym roku dług córki wynosić będzie $93,000, a odsetki od tej kwoty – $5,580. Ojciec znowu „podaruje” córce $13,000 na umorzenie odsetek i części pożyczki. W ten sposób dług będzie stopniowo maleć, aż zostanie „spłacony”. Ażeby tę transakcję mieć udokumentowaną na wypadek podatkowej kontroli, ojciec powinien odnotowywać darowizny na piśmie.
Gdy pożyczka nie zostanie zwrócona
Nic tak nie psuje rodzinnych stosunków, jak niespłacone długi.
Powiedzmy, że zięć pana Józefa odmówi zwrotu pieniędzy. Co dzieje się wtedy? Oczywiście, że pan Józef może dochodzić zwrotu drogą sądową, ale pomówmy o podatkowych konsekwencjach. Gdy dług okaże się całkowicie niewypłacalny, Pan Józef może spisać go na straty jako non-business bad debt. Przepisy podatkowe pozwalają traktować go jako krótkoterminową stratę kapitałową (short-term capital loss). Odpisać można kwotę równą inwestycyjnym zyskom kapitałowym (capital gains) plus $3,000 w danym roku.
Skoro pan Józef, jako pożyczkodawca, odpisuje dług od dochodu, to IRS zechce odbić sobie utracone podatki na niesumiennym wierzycielu. Krótko mówiąc, spisany na stratę dług będzie dochodem podlegającym opodatkowaniu dla pożyczkobiorcy (zięcia). Innymi słowy, niespłacone $25,000 stanowi dla zięcia dochód do opodatkowania.
Jak widać, im więcej mamy pieniędzy, tym bardziej skomplikowane stają się przepisy podatkowe. Więcej wyjaśnien o darowiznach, spadkach i innych sprawach zawiera Podręcznik ochrony majątkowej oraz książka pt. Planowanie spadkowe. Elżbieta Baumgartner