Mleko jest doskonałym źródłem witamin i składników mineralnych, zwłaszcza wapnia. Od dawna znana jest jego zbawienna rola w zdrowiu kości. Dietetycy zalecają spożywanie mleka i jego przetworów w ramach zbilansowanej diety. Spożycie mleka jest częścią wielu kultur od wieków, zwłaszcza w Europie Północnej. Przez religijnych Hindusów, uznawane jest za święty napój.
Mleko i produkty mleczne zawierają zbilansowaną ilość białek, tłuszczów i węglowodanów oraz są bardzo ważnym źródłem niezbędnych składników odżywczych, w tym:
- Wapnia
- Potasu
- Ryboflawiny
- Fosforu
- Witaminy A, D, B2 i B12
- Kwasu pantotenowego
- Niacyny
Produkty mleczne zawierają także „wysokiej jakości białka”, które są dobrze dostosowane do potrzeb człowieka. Białka mleka dostarczają organizmowi niezbędnych aminokwasów.
Wyniki badań potwierdzają dobroczynne działanie mleka oraz produktów mleczarskich. Chronią one przed takimi chorobami jak:
- Osteoporoza
- Rak jelita grubego
- Zbyt wysokie ciśnienie krwi
- Cukrzyca typu 2
- Choroby serca
- Udar mózgu
Istnieje wiele rodzajów mleka, więc każdy może znaleźć coś dla siebie. Dla alergików czy osób, z nietolerancją laktozy alternatywą może być mleko pochodzenia roślinnego np.: sojowe, ryżowe czy kokosowe.
Rodzaje mleka
1. Mleko krowie
Jego smak znamy już od najmłodszych lat. Mleko krowie jest jednym z najpopularniejszych na rynku, gdyż jest lekko słodkie, ma łagodny i subtelny smak. Średnio zawiera 3,8% tłuszczu mlecznego. Już 1 szklanka tego napoju zapewnia około 30% dziennego zapotrzebowania na wapń dorosłego człowieka. Najczęściej jest wzbogacone w witaminę D, które organizm potrzebuje do wchłaniania wapnia.
Pasteryzowane - oznacza to, że mleko zostało podgrzane do temperatury, w której zabijane się potencjalnie niebezpieczne bakterię, jednak bez wpływu na smak mleka. Taki rodzaj najczęściej kupujemy w sklepach. Mleko pasteryzowane zachowa świeżość przez 2-3 dni w lodówce.
Niepasteryzowane – znane również jako surowe lub świeże mleko, czyli to „wprost od krowy”. Ten rodzaj mleka staje się coraz bardziej popularny wraz ze wzrostem zainteresowania zdrową, nieprzetworzoną żywnością. Stado hodowane do produkcji mleka organicznego zawsze musi być certyfikowane, zwierzęta karmione są uprawami ekologicznymi, trzymane w odpowiednich warunkach. Wiąże się to z rygorystycznym testowaniem gospodarstw w celu uniknięcia występowania groźnych bakterii. Niemowlęta, małe dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży oraz osoby z osłabionym układem odpornościowym powinny unikać picia niepasteryzowanego mleka.
Półtłuste (o niskiej zawartości tłuszczu) – mleko, z którego część tłuszczu została usunięta. Za mleko odtłuszczone uważa się to z zawartością tłuszczu 1,5 -1,8% .
Odtłuszczone – mleko, z którego prawie cały tłuszcz został usunięty. Zawiera ok 0,3% tłuszczu i o połowę mniej kalorii niż mleko pełne. Zachowuje jednak większość wartości odżywczych takich jak: witaminy, wapń i materiały. Jednakże, usunięcie prawie całego tłuszczu usuwa również rozpuszczalne w nim witaminy A i D. W rezultacie, odtłuszczone mleko nie nadaje się dla małych dzieci. Na rynku dostępne jest wzbogacone mleko odtłuszczone (z dodatkiem witamin i wapnia).
Homogenizowane – mleko w którym cząsteczki tłuszczu są podzielone i rozproszone równomiernie. Zabieg homogenizacji zapobiega zbieraniu się tłuszczu na powierzchni, co nadaje bardziej kremową konsystencję.
Mleko o długiej żywotności – mleko tak oznaczone, oznacza, iż zostało poddane pasteryzacji, homogenizacji, a następnie przechowywane w wysokiej temperaturze na tyle długo, by zniszczyć bakterie. Proces ten nadaje mleku specyficzny „spalony” smak karmelu.
Mleko UHT - mleko sterylizowane, poddane obróbce cieplnej, podgrzane do wysokiej temperatury (138 do 158 ° C). Chociaż nie ma to wpływu na smak, straty wartości odżywczej sięgają 20% (a nawet 60-80% w czasie przechowywania). Ma także mniej witamin i wapnia od świeżego mleka. Nie otwarte mleko UHT można przechowywać bez chłodzenia do trzech miesięcy. Po otwarciu należy przechowywać w lodówce.
Mleko modyfikowane – najczęściej w postaci proszku, jest chemicznie wzbogacone w celu zaspokojenia różnych wymagań żywieniowych. Może być wzbogacone białkami, wapniem, żelazem, witaminami, kwasem Omega-3 lub posiadać niską zawartość laktozy.
Mleko bez laktozy lub z jej zmniejszoną ilością – Odpowiednie dla osób, które nie tolerują cukru mlecznego. Jest to najczęściej mleko pasteryzowane z którego laktoza została całkowicie usunięta lub zmniejszono jej ilość.
Mleko zagęszczone – mleko świeże, z którego w około 60% wyparowano wodę w wysokich temperaturach. Dostępne jest w wersji pełnej i odtłuszczonej. Mleko to jest prawie dwa razy bardziej skoncentrowane niż jego zwykłe odpowiednik. Proces wytwarzania polega na sterylizacji, obróbce cieplnej, odparowywaniu mleka pod zmniejszonym ciśnieniem oraz homogenizacji, aby zapobiec oddzieleniu się składników podczas przechowywania, na koniec mleko jest chłodzone. Ciepło powoduje, iż naturalne cukry mleczne ulegają karmelizacji, a więc mleko to jest nieznacznie ciemniejsze niż zwykłe mleko. Najczęściej pakowane jest w puszkach.
Mleko skondensowane – zagęszczone, do którego dodano cukier. Ma postać słodkiego i gęstego syropu. Jest wykorzystywane głównie do produkcji deserów i słodyczy.
Mleko w proszku – powstaje poprzez usuwanie wody z mleka do czasu otrzymania suchego proszku. Podczas produkcji mleka w proszku, woda jest usuwana przez gotowanie pod zmniejszonym ciśnieniem w niskiej temperaturze w procesie znanym jako parowanie. Mleko w proszku może posiadać pełną zawartość tłuszczu, lub może być odtłuszczone (usunięto tłuszcz przed suszeniem). Jako, że mleko było wcześniej poddane sterylizacji może być przechowywane przez długi okres. Występuje w puszkach, woreczkach lub plastikowych butelkach. Aby uzyskać płyn, do proszku dodaje się wodę w odpowiednich proporcjach.
Filtrowane mleko – poddane jest dodatkowej filtracji co zwiększa jego trwałość i zapobiega zakwaszaniu. Świeże mleko przechodzi przez filtry, aby usunąć większość mikroorganizmów, przez co produkt wydaje się bardziej kremowy. Pod koniec mleko jest homogenizowane oraz szybko chłodzone. Proces filtracji jest podobny do pasteryzacji, ale nie używa się tutaj ciepła.
Mleko smakowe – mleko z dodatkiem aromatów, barwników i cukrów. Produkcja mleka smakowego jest obecnie jednym z najszybciej rozwijających się sektorów mleczarskich. Występują w wielu rodzajach (od pasteryzowanych, świeżych, o obniżonej zawartości tłuszczu, odtłuszczonych, modyfikowanych, w proszku czy mleka UHT). Często wzbogacane są także witaminami czy wapniem. Istnieje wiele różnych smaków i konsystencji, które spełnią wymogi dzieci, młodzieży i dorosłych. Zależnie od wieku i upodobań do wyboru mamy wiele smaków. Najbardziej popularne to czekoladowe, truskawkowe i bananowe jednak na półkach znajdziemy nawet tak wyrafinowane smaki, jak brzoskwinia, mokka czy o smaku prawdziwej czekolady wykonanej przez szwajcarskich mistrzów. W porównaniu do zwykłego mleka, mleko smakowe najczęściej zawierają większą zawartość cukru.
Maślanka, mleko zakwaszane, kefir - produkty mleczne (najczęściej powstałe na bazie mleka pasteryzowanego), które zostały poddane fermentacji bakteriami kwasu mlekowego takie jak Lactobacillus , Lactococcus i Leuconostoc . Proces fermentacji zwiększa trwałości produktu, jak również przyczynia się do lepszego trawienia mleka. Mleko to ma cierpki smak podobny do jogurtu naturalnego.
Wzbogacone napoje mleczne – mleko, do którego dodano różnych składników w celu spełnienia określonych wymagań żywieniowych. Znajdziemy wśród nich mleko z dodatkiem wapnia, kwasu Omega-3 (pochodzące z naturalnych źródeł, od zwierząt karmionych konwencjonalną dietą wzbogaconą o potrzebne składniki), oleju lnianego, mleko z dodatkiem probiotyków kultury czy błonnika prebiotycznego.
2. Kozie mleko
Mleko od kóz, coraz bardziej zyskuje na popularności. W Europie najczęściej spożywane jest w postaci sera. Mleko kozie w smaku jest lekko słodkie a czasami słone. Zawiera więcej wapnia niż mleko krowie (nawet 30%) oraz tryptofan, niezbędny aminokwas, który wchodzi w skład białek i pomaga w ich budowie. Kozie mleko zawiera laktozę, więc może działać alergennie. Posiada witaminę A i C, ma także wyższe stężenie tłuszczów nasyconych od mleka krowiego.
3. Mleko sojowe
Popularną alternatywą dla mleka zwierzęcego jest mleko sojowe. Powstaje przez moczenie suchych ziaren soi i szlifowanie ich wodą, w celu utworzenia mlecznego płynu. Występuje w wielu smakach. Mleko sojowe jest bogate w białka i nie zawiera tłuszczów nasyconych czy cholesterolu. Zawiera tyle samo białka co mleko krowie jak również zbliżona ilość węglowodanów. W jego skład wchodzą także: witamina A i D, wapń, żelazo, ryboflawina, magnez. Nie zawiera laktozy, przez co może być spożywane przez alergików.
4. Mleko migdałowe
Powstaje przez moczenie zmielonych migdałów, a następnie wzbogacane jest w składniki odżywcze (np. wapń, witaminę D i antyoksydacyjne witaminy E) może być słodzone i aromatyzowane. Mleko migdałowe jest wolne od tłuszczów nasyconych, cholesterolu i laktozy. Występuje w różnych smakach. Jest doskonałym wyborem dla osób z alergią na nabiał, soję czy ryż. Bogaty, słodki, orzechowy smak sprawia, że wspaniale sprawdza się jako koktajl, dodatek do kawy i wyrobów cukierniczych. Mleko migdałowe to naturalne źródło wapnia (zapewniając 20-30% dziennej zalecanej wartości). Jest cennym źródłem witaminy E (działa jako przeciwutleniacz), A, D, żelaza, magnezu. Zawiera jednak bardzo mało białka oraz mniej witamin z grupy B niż mleko krowie.
5. Mleko ryżowe
Mleko ryżowe produkowane jest z ugotowanego ryżu (najczęściej brązowego), jego syropu lub skrobi ryżowej z dodatkiem wody. Często dodawane są także substancje słodzące oraz środki zagęszczające. Mleko ryżowe jest szczególnie popularne wśród wegetarian i wegan, ponieważ nie zawiera żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego czy produktów ubocznych. Brak w nim tłuszczów nasyconych i cholesterolu, ale także prawie nie posiada białka i wapnia. Zawiera więcej węglowodanów niż mleko krowie. Mleko ryżowe jest dobre dla ludzi, którzy nie tolerują laktozy, soi czy orzechów, gdyż uważane jest jako najmniej alergenne. Mleko to jest zazwyczaj rzadsze w konsystencji od mleka sojowego, migdałowego czy zwierzęcego, ma jaśniejszy kolor i słodszy smak.
6. Mleko z nasion konopi
Choć jego nazwa może być nieco myląca, mleko z nasion konopi jest całkowicie legalne i przede wszystkim bardzo zdrowe. Wykonane jest z nasion rośliny konopi, które nie zawierają THC (tetrahydrokannabinoll), psychoaktywnego składnika m.in. marihuany. Mleko to powstaje przez moczenie nasion, dając kremowy napój orzechowy. Mleko z nasion konopi zawiera więcej wapnia i fosforu niż mleko krowie – ponad 40% dziennego zapotrzebowania dorosłego człowieka. Ma niską zawartość tłuszczów nasyconych i cholesterolu, zawiera alfa kwas linolowy, który jest jednym z kwasów omega-3. Mleko konopi jest gęstsze i bardziej orzechowe niż sojowe czy ryżowe. Jest wolne od wszelkich alergenów przez co jest wspaniałą alternatywą mleka zwierzęcego.
7. Mleko owsiane
Mleko owsiane jest wykonane z kaszy owsianej (łuskane, rozkruszone ziarna), filtrowanej wody oraz , potencjalnie innych zbóż i ziaren, takich jak pszenżyto, jęczmień, ryż brązowy czy soja. Ma łagodny, orzechowy smak z nutą słodyczy i lekką konsystencje. Mleko owsiane jest wolne od tłuszczów nasyconych i cholesterolu. Zawiera więcej węglowodanów od mleka krowiego i o połowę mniej białka. Często występuje w postaci wzbogaconej witaminami i wapniem. Ze względu na obecność glutenu nie nadaję się dla osób z celiakią.
8. Mleko kokosowe
Powstaje przez łączenie startego bielma jądrowego orzecha palmy kokosowej z ciepłą wodą, a następnie wyciśnięciu soku. Ten bogaty, kremowy przysmak jest podstawą w kuchni Indii i Tajlandii. Jest gęste i ma silny, słodki smak. Mleko kokosowe zawiera duże ilości fosforu, potasu i błonnika. W jego skład wchodzą również mangan, miedź, cynk, kwas foliowy, tiamina, niacyna, żelazo, witamina B i C. W porównaniu z mlekiem krowim ma mniej białka i wapnia. Mimo że jest bogate w tłuszcze nasycone, składają się one z krótkich i średnich łańcuchów, które organizm szybko zamienia w energię zamiast przechowywać w postaci tłuszczu. Połowa średnich kwasów tłuszczowych w mleku kokosowym składa się z kwasu laurowego, który jest anty-wirusowy, anty-bakteryjny i działa przeciwgrzybicznie. Mleko kokosowe może przyczynić się do wzmocnienia systemu odpornościowego. Jest także alternatywą dla tych, którzy nie tolerują laktozy lub mają alergię na mleko zwierząt. Ten napój pozbawiony jest soi, glutenu i orzechów.
blog-medyczny.pl